Monitor Duurzaam Leven 2023

Recente rapporten van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) uit 2022 wijzen op de ernst van de opwarming van de aarde en de grote gevolgen die dit heeft, zelfs als we de opwarming tot 1,5 graad beperken. De huidige levensstijl in Nederland draagt significant bij aan milieuproblemen zoals klimaatverandering, vervuiling en verlies van biodiversiteit. Gedragsverandering kan het tij keren: het IPCC heeft becijferd dat door verandering van gedrag 40-70% van de wereldwijde broeikasgasuitstoot kan worden voorkomen. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft samen met Milieu Centraal en in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in 2021 onderzoek gedaan naar de stand van zaken qua duurzaam gedrag en openheid van Nederland.

Vanuit de verschillende thema’s die zijn uitgevraagd in de Monitor Duurzaam Leven komen een aantal belangrijke bevindingen. De meeste Nederlanders (ongeveer driekwart) staan open om duurzaam te leven. Echter, slechts een kwart van de 98 onderzochte duurzame gedragingen wordt daadwerkelijk door de meerderheid vertoond. De enige grote absolute stijgingen zijn gedragingen rondom energieverbruik: meer mensen doen hun best om energie in huis te besparen door bijvoorbeeld isolatie of gedragsmaatregelen in huis. Mogelijk is dit te verklaren door de plotseling stijgende energieprijzen, maar ook door de aandacht in de omgeving van de consument op dit thema.

Gedragingen waar Nederland wel open voor staat maar nog niet massaal doet en die wel veel reductie in broeikasgasemissie of landgebruik met zich meebrengen, zijn in het rapport aangeduid als sweet spots. Dit zijn:

• Met de trein in plaats van het vliegtuig op vakantie
• Elektrische of brandstofzuinige auto kopen
• Meubels kopen die zijn gemaakt van milieuvriendelijk materiaal
• Weinig kledingstukken aanschaffen
• Als productgroepen samen worden genomen, is het kopen van al je spullen refurbished ook een sweet spot

Daarnaast hebben is onderzocht waar de bottlenecks zitten. Dat zijn gedragingen waar Nederland niet voor open staat, maar die cruciaal zijn voor het behalen van klimaatdoelen vanwege hun grote potentiële reductie in broeikasgasemissie of landgebruik. De bottlenecks zijn: Auto delen in plaats van bezitten en veganistisch eten.