Ruimtelijke effecten van de circulaire economie

Dit rapport illustreert de oorzaken en effecten van de transitie naar een circulaire economie in de ruimtelijke economie in Nederland op basis van vijf cases. De vijf cases betreffen de plasticsindustrie, woningbouw/utiliteitsbouw, auto delen, grond, weg- en waterbouw, en lokale teelt van biomassa. De ruimtelijke impacts van een circulaire economie verschillen per sector, maar kunnen in potentie groot zijn (onder de voorwaarde dat een vergaande circulaire economie ook echt gerealiseerd wordt):

• Plasticsindustrie: Bij een volledig circulaire economie is het aandeel recyclaat in plasticproducten 40% en circa 50% bioplastics denkbaar. Een hoger aandeel recyclaat vergt meer ruimte. Het ruimtebeslag voor de productie van bioplastics is erg afhankelijk van het feit of de biomassa in Nederland wordt geteeld of geïmporteerd. Bij meer import is het ruimtebeslag in Nederland kleiner.
• Woningbouw/utiliteitsbouw: In een volledig circulaire economie zal meer gebruik worden gemaakt van hoogwaardige recycling van gewapend beton (zowel mechanisch als thermisch) en levensduurverlenging (demontabel bouwen). Recycling en levensduurverlenging vraagt extra opslag- en verwerkingsruimte en leidt dus tot additioneel ruimtebeslag in Nederland.
• Auto delen: De ruimtelijke consequenties zijn in potentie groot als auto delen toeneemt. Dit komt omdat er dan parkeerplaatsen verdwijnen. Zo’n 10% van de bebouwde ruimte bestaat uit parkeerplaatsen. Een kleine vermindering van autobezit kan daarmee zorgen voor veel vrijkomende ruimte.
• Grond, weg- en waterbouw: Binnen deze sector is gefocust op asfalt, hiervan wordt het grootste deel al binnen de sector gerecycled. Innovatieve technieken staan een nog hoger recyclingspercentage toe waardoor vraag naar zand en grind kan afnemen (met ruimtewinst als gevolg). Wanneer primaire productie toch noodzakelijk blijft, kan het fossiele bindmiddel bitumen worden vervangen voor de biogrondstof lignine. Bij binnenlandse primaire productie van lignine is wel forse additionele ruimte vereist.
• Lokale teelt van biomassa: Zoals al vermeld bij bioplastics is de toekomstige ruimtelijke impact van lokale teelt van biomassa groot als Nederlandse landbouwgrond in de toekomst grootschalig wordt omgezet voor lokale teelt van biomassa. Echter, in verband met het huidige Europese beleid is het goed mogelijk dat de meeste biomassa wordt geïmporteerd.

Uit de vijf cases kunnen een aantal voorzichtige conclusies worden getrokken die gelden voor een breder deel van de economie. Het delen en het verlengen van de levensduur van goederen kan in potentie leiden tot afname van ruimtegebruik door productiefaciliteiten en logistieke activiteiten.