Trage overgang naar een circulaire economie in de EU

Efficiënt gebruik van hulpbronnen staat al meer dan tien jaar op de politieke agenda van de EU. De actieplannen voor de circulaire economie maken deel uit van de strategieën van de Europese Commissie voor de circulaire economie. In 2015 heeft de Commissie haar eerste actieplan voor de circulaire economie bekendgemaakt. Dit bevatte maatregelen om onder andere toezicht te houden op de overgang van de EU naar een circulaire economie. In 2020 heeft de Commissie in reactie op de Europese Green Deal een nieuw actieplan uitgebracht. Dit actieplan bouwt voort op het vorige en de ambitie heeft om het aandeel gerecycled en in de economie teruggebracht materiaal van de EU tegen 2030 te verdubbelen.

Positief is dat sinds de bekendmaking van het eerste actieplan de activiteiten van de regeringen van de lidstaten op het gebied van de circulaire economie zijn toegenomen. Toch blijft het tempo van de vorderingen traag. De ambitie van de EU om tegen 2030 het aandeel gerecycled en in de economie teruggebracht materiaal te verdubbelen, lijkt een grote uitdaging. Dat blijkt uit deze controle door de Europese Rekenkamer van de Commissie bij het aanjagen van een circulaire economie.

In de periode 2014-2020 heeft de EU meer dan 10 miljard euro uitgetrokken voor de overgang naar een circulaire economie. EU-middelen waren beschikbaar en er heerste een algemene steun voor een circulaire economie. Desondanks hebben de Commissie en de lidstaten de financiering niet doeltreffend kunnen inzetten. Dit had gekund door bijvoorbeeld te investeren in circulaire ontwerp van producten en productieprocessen.

De EU-financiering werd grotendeels gebruikt voor afvalbeheer, dat minder mogelijkheden biedt om het milieueffect te verminderen. Er is in de programmering van 2021-2027 geprobeerd dit te verhelpen door meer nadruk te leggen op de circulaire economie. Echter kunnen de lidstaten er nog steeds voor kiezen een aanzienlijk deel van de EU-financiering te besteden aan afvalbeheer in plaats van aan het voorkomen van afval door middel van circulair ontwerp.